dinsdag 16 februari 2010

Vetarme boter

Boter laten voor een evenwichtige voeding?Wanneer je een deel van de vetten in boter vervangt door water, krijg je een vetarme boter. Ideaal voor wie lijnt, maar toch wil blijven genieten van deze verwennerij. De halfvolle boter bevat 41% vetstoffen en vormt door de toevoeging van linolzuur en DHA een extra bron van omega-3. De “light” boter bevat slechts 25% vetstoffen. Uniek aan deze boter is dat hij helemaal geen lactose bevat. Beide boters bevatten ook een beperkte hoeveelheid zeezout (0,5 g/100 g), waardoor ze meer afsmaken.

Ardense boter

Ardense boterDankzij hun grote biodiversiteit staan de Belgische Ardennen alom bekend als een van de beste streken voor melkproducten. Delhaize De Leeuw vertrouwde de productie van haar eigen merkboter dan ook toe aan de melkerij van Bullange. Ons assortiment bestaat uit een gepasteuriseerde karneboter, net zo lekker op een boterham als in de pan en twee boterrollen (exclusiviteiten) om mooie ronde schijfjes van te snijden (een zachte, ongezouten boter en een kruidenboter). Kenners verkiezen zonder twijfel karneboter. Zijn smaak is apart en verfijnd. Karnen was lange tijd de traditionele methode om boter te maken. De melk wordt in tonnen gegoten die om hun as draaien. Het scheiden van de melk in boter en wei gebeurt mechanisch, en niet door microbiële transformatie zoals bij de klassieke procedés het geval is.

bioboter

De bioboter komt uit Vielsalm, en is dus ook Ardens. Het is een karneboter gemaakt volgens de traditionele methode. De omgeving van het melkvee, hun voeding, de weiden, de boerderij en de productiemethode... Alles wordt gecontroleerd alvorens de boter het “biogarantielabel” krijgt toegekend.

Échiréboter

Deze boter draagt een AOC of gegarandeerde herkomstbenaming en is de lieveling van gastronomen. De beurre des 2 Sèvres van de melkerij van Échiré, in Poitou-Charentes, is een zachte, maar zeer aromatische boter, met de typische smaak van zijn streek. Deze karneboter werd voorzichtig verpakt in een goudkleurig papier en zit in een houten mandje dat perfect past op elke feesttafel.

Franse boter

Voor de liefhebbers van gezouten boter! Als paradijs van zee en weiden weet Bretagne ons te verwennen met een unieke combinatie van een rijke en smakelijke streekboter met een van de meest geparfumeerde zouten, uit de zoutmoerassen van Guérande.

De beurre aux cristaux de sel de Guérande “Le Marin” wordt op klassieke wijze bereid. Deze boter bevat grote zoutkristallen die openkraken in de mond en hun heerlijke zoute smaak vrijgeven. De zoutkristallen van de beurre de baratte à la fleur de sel de Guérande zijn veel fijner en homogener verspreid in de botermassa. Deze karneboter is op traditionele wijze gekarnd en combineert de subtiele kwaliteiten van een streekboter met de rijke aroma’s van de fleur de sel uit de Guérande.

echte boter

Boter wordt gemaakt door verse volle melk te karnen. De melk gaat in een vat dat heen en weer bewogen wordt. Hierdoor gaat de room zich afscheiden en tot boter gekarnd worden.

Boter bestaat voor ongeveer 80% uit melkvet, dat op zijn beurt voor een groot deel uit water bestaat. Verder zit er ca. 18% botervet in en zo’n 2% vast residu, grotendeels eiwitten. Boter bevat vitamine A en vitamine D. Als je boter verhit, onstaat er linolzuur (CLA), dat tot voor kort de naam had kanker te kunnen voorkomen. Recent wetenschappelijk onderzoek zet dat echter weer op de helling. De geur van boter wordt veroorzaakt door de aanwezigheid van diacetyl.

Boter kan na smelten op laag vuur in geklaarde boter veranderd worden. Hierbij laat je het eiwit gewoon bezinken en giet je het botervet voorzichtig af. Deze geklaarde boter kan beter bewaard worden en wordt minder snel ranzig. Het pure botervet is vloeibaar bij kamertemperatuur. Gebruik het om te bakken net zoals olie. In de Indische keuken wordt geklaarde boter meestal "ghee" genoemd. Geklaarde boter kan enkele maanden bewaard worden.

Boter varieert samen met de melk van seizoen tot seizoen. De melkerijen spelen hierop in door bv. "zachte boter" aan te bieden, die beter smeerbaar blijft als je ze in de koelkast bewaart.

De enige culinair correcte manier om boter te serveren die perfect smeerbaar en toch niet te slap, is door kleine plakjes boter in ijswater te serveren. Het water zorgt ervoor dat de plakjes niet terug aan mekaar plakken, terwijl ze door het ijs op ongeveer nul graden gehouden worden. Dat is de temperatuur waarbij de boter het best bewaart. Doordat het kleine stukjes zijn, warmt de boter snel op en wordt smeerbaar op het brood. Zeker in combinatie met warm brood, is deze methode ideaal.

Crème au beurre, vroeger zeer geliefd bij banketbakkers, geraakt nu wat in onbruik, omdat het zo calorierijk is. Het is nl. gewoon boter en poedersuiker, eventueel met nog een smaakje, zoals koffie of caramel.

Roomboter is hier zo goed als verdwenen. Vroeger was het bij de crèmerie te koop, of maakte men het ook wel zelf. Boter werd dan gemengd met zeer dikke room en samen tot zeer smeerbaar gewerkt met een mes of spatel.

Boter verbrandt bij 177 graden celsius. Dat is meteen de verklaring waarom bij het bakken boter zoveel beter bruint dan olie. Het is dan wel opletten, want donkerbruin of zwart verbrande boter is net zo slecht als verbrande olie, zowel qua smaak als voor je gezondheid.

Boter, roomboter, bakboter, hoeveboter, smeerboter, minarine, halvarine,...

Weet je ook niet meer hoe het weer allemaal in elkaar zat ?

Fons Nicolay heeft het eens allemaal op een rijtje gezet
Boter is het product dat ontstaat na het karnen van room.
Room ontstaat na het centrifugeren van melk. Normale melk bevat ongeveer 3,5 tot 4 % botervet. Door het centrifugeren wordt de room, dus het lichtste gedeelte van de melk, afgescheiden.
Dit kan zowel op de boerderij als in de zuivelfabriek gebeuren. Men spreekt dan van respectievelijk boeren- of hoeveboter en van melkerijboter. Om boter te mogen maken voor de verkoop heeft men een vergunning nodig die uitgereikt wordt door de Nationale Zuiveldienst.
Op de boerderij zal men de room laten verzuren op een spontane manier. Dit geeft een eigen smaak aan de boter. In de zuivelfabrieken gebruikt men geselecteerde melkzuurbacteriën om de room te verzuren. De room wordt bovendien gepasteuriseerd, dit geeft een zeer hygiënisch en stabiel product dat steeds dezelfde vlakke smaak heeft. Hoeveboter daarentegen kan van smaak verschillen naargelang het seizoen, of de koeien in de weide of op stal staan, winter of zomer. Hoeveboter wordt gemaakt van ongepasteuriseerde room en zal daarom ook iets minder lang bewaren.

Boterbereiding
De verzuurde room wordt lichtjes verwarmd tot ongeveer lichaamstemperatuur en wordt in een karn geklutst tot de vetdeeltjes uit de room zich afscheiden, deze komen dan bovendrijven op de resterende botermelk, of karnemelk. Hetzelfde kan men zelf doen door verzuurde room te roeren of te kloppen tot deze schift. Deze boterkorrels worden dan gekneed worden tot een samenhangende bal, alle resterende botermelk wordt er verder uitgekneed en de boter wordt herhaaldelijk gewassen in zuiver koud water. De boter wordt soms gezouten en nadien verpakt. Hoeveboter is minder lang houdbaar dan melkerijboter. Melkerijboter die koel gestockeerd wordt, blijft wel enkele weken goed.

Margarine
Margarine is een botersurrogaat. Ze heeft lange tijd een slechte reputatie gehad maar nu wordt margarine aanzien als een goed vervangproduct, zelfs evenwaardig, voor boter, dat zijn eigen kwaliteiten heeft.
Het is een emulsie van melk en rundvet. Tijdens het karnen komen er ronde vetbolletjes te voorschijn die er uit zien als parels, “margarites” in het Latijn. Vandaar de naam; margarine!
Het product is na meer dan honderd jaar sterk verbeterd en nu maken we een onderscheid tussen :
  • gewone margarine : ook wel bak - of braad margarine genoemd. Als vetstoffen worden zowel dierlijke als plantaardige oliën of vetstoffen gebruikt
  • plantaardige margarine : hiervoor gebruikt men uitsluitend plantaardige vetten of oliën
  • dieetmargarine : ook margarine voor speciale voeding genoemd . Hierin worden plantaardige oliën gebruikt met veel linolzuur en een laag gehalte aan verzadigde vetzuren.
  • minarine of halvarine : plantaardige margarine die met water en gelatine bewerkt wordt en aldus 50% minder vetstof en dus minder calorieën bevat.
Zowel boter als margarine bevatten ongeveer 82 % vetstoffen. Het overige deel bestaat uit water, melkstoffen en zouten. Olie en zuiver vet daarentegen bevatten 100 % vetstoffen .
Boter, is dus een natuurproduct gemaakt van melk, later room, van de koe. (Kan theoretisch ook van geit, schaap, paard enz...zijn.)
Goede boter heeft een onnavolgbare smaak, nog door geen enkele margarine geëvenaard.

zuivelmuseum

Het zuivelmuseum is een merkwaardige en unieke permanente tentoonstelling van zuivelmateriaal der lage landen.
De bezoeker wandelt er door de geschiedenis van de zuivelindustrie in Vlaanderen tijdens de voorbije vijf eeuwen en brengt het verhaal van de melk tot leven, van het verleden tot heden. U beleeft de sfeer van weleer in een mooie collectie oude boterkarnen, melkflessen, kaaspersen, laboratorium- materiaal, enz ... U bewondert historische prenten, affiches en foto's. U maakt kennis met het winnen van de melk, de boter- en kaasproduktie en de verkoop op de markten en aan huis van de melkboer.
Door middel van didactische voorstellingen belicht dit museum alle facetten van deze natuurlijke drank; zijn verbazende voedingsbestanddelen, hoe het gemaakt en verwerkt wordt, de verschillende derivaten die eruit verkregen
worden en vele andere wetenswaardigheden.

Brugsesteenweg 68 B-8370 Blankenberge 


De bereiding en het gebruik van boter bestaat al duizenden jaren. Naast gebruik als voedsel speelde boter ook een belangrijke rol als geneesmiddel, als offergave en zelfs als schoonheidsprodukt. De room werd vroeger op de boerderij met hand urenlang gestampt in een stampkarn tot de vetbolletjes zich afscheidden van de karnemelk. Daarna werden de vetbolletjes ambachtelijk gekneed en eventueel gezouten. De boter werd meestal in boterpotten bewaard en op de markt verkocht. Om 1 kg boter te maken heb je 22 à 27 liter melk nodig. Verder kan je zien hoe vroeger boter gemaakt werd in 7 stappen.

1.het melken
2.het opromen
3. het verzuren

Hoe maakt men boter ?

Boter wordt gemaakt van room met 35-42% vetgehalte.
Eigenlijk is boter niets anders dan te veel opgeklopte room.
Om 1 kg boter te maken heb je 22 à 27 liter melk nodig.
De melk wordt in een afromer ontroomd. De afgeroomde melk wordt meestal verwerkt tot melkpoeder. De room zal verder verwerkt worden tot boter en botermelk.

Eerst wordt de room verhit (gepasteuriseerd) om de bacterien te doden en daarna afgekoeld tot 4°C à 5°C voor opslag in roestvrije gekoelde stalen tanks.
De room wordt voor het karnen op 7°C gebracht.

Er wordt zuursel aan toegevoegd. De smaak en het aroma van de boter worden voornamelijk door dit zuursel bepaald.
S'anderendaags wordt alles naar een continu werkende boterbereidingsmachine gepompt die in een en dezelfde machine alle bewerkingen uitvoert die nodig zijn om boter te maken:
karnen, koelen, scheiden, kneden en verpakken.


De room wordt in een gekoelde cylindrische karn (1) gepompt waar hij door verschillende "kloppers" mechanisch snel omgezet wordt tot ruwe boter. De boterkorreltjes kitten aaneen en in een scheidingssectie (2) wordt de boter gescheiden van de botermelk. Hier worden de boterkorreltjes ook voor de eerste keer gewassen. Deze sectie is ook uitgerust met een schroef die de boter kneed terwijl hij hem naar de volgende sectie voert. Wanneer de boter de scheidingssectie verlaat, wordt hij door een conische opening en een geperforeerde plaat (3)geduwd waar de resterende botermelk verwijderd wordt. De boter wordt dan naar de tweede kneed-sectie (4) geduwd. In deze cylinder wordt het meeste deel van de resterende lucht uit de boter verwijdert in een vacuumkamer en op het einde van de cylinder wordt de boter voor een laatste keer gekneed wanneer het door geperforeerde platen geduwd wordt. Op deze plaats kunnen nog kleine vocht-aanpassingen van de boter gebeuren. Wanneer de boter de machine verlaat wordt ze onmiddellijk door een verpakkingsmachine automatisch ingepakt.

Boter

Boter is overwegend melkvet dat door het karnen (dat is het ritmisch bewegen van de melk of room) van het waterige deel in de melk gescheiden wordt. Deze boter wordt gewassen en gekneed, er wordt al dan niet zout aan toegevoegd. Het waterige deel dat na het karnen overblijft is karnemelk of botermelk. Afhankelijk van het vetgehalte van de melk is er 22 tot 27 liter melk nodig om 1 kg boter te verkrijgen. Het vetgehalte van melk varieert. Het is afhankelijk van runderras, periode van het jaar, het veevoer en andere factoren.
Boter maken is een mechanisch procédé. Dat betekent dat boter geen scheikundige bewerking ondergaat. Er mogen aan boter geen andere additieven dan zout toegevoegd worden. Alle ingrediënten staan op het pakje melkerijboter vermeld en dat zijn er niet veel. Boter is immers een zuiver product dat overwegend uit 1 ingrediënt bestaat: minstens 82% melkvet, de rest is water en droge stof (melkpoeder, vetoplosbare vitaminen).
Boter is vooral een smaakmaker. Doordat ze smelt op lichaamstemperatuur laat ze in de mond een frisse, aangename smaak na. Boter is niet geschikt om op hoge temperatuur te verhitten.

houdbaarheid van boter

De houdbaarheid van boter is afhankelijk van de samenstelling, de wijze van bewaren en de wijze van fabriceren. Naargelang boter met verse of gepasteuriseerde boter of room bereid werd, is ze langer of minder lang houdbaar. Als ze slechts weinig water bevat, is ze enkele weken, zelfs een tweetal maanden, houdbaar. Boter die koel, donker en afgesloten bewaard wordt, is zonder kwaliteits- en smaakverlies enkele weken houdbaar. De versheidsdatum die op de verpakking van melkerijboter gedrukt staat veronderstelt dat u bewaart in de eigen verpakking bij een temperatuur van 7°C en afgeschermd van licht. Boter wordt ranzig als ze blootgesteld is aan licht en lucht. Het volstaat soms om van een klompje boter de buitenste, vergeelde laag te verwijderen om daaronder weer de lichtere, smakelijke verse boter te vinden. Natuurlijk blijft boter een vers product. De houdbaarheid kent een maximum termijn.

Tips
Bewaar boter in de koelkast, afgesloten van sterk ruikende voedingswaren als kaas, groente, fruit, vlees- en vissoorten.
Houd een klompje verse boter altijd in kleine hoeveelheden klaar voor gebruik in een botervlootje. Als de boter op is, wast u het botervlootje uit voor er nieuwe verse boter in gelegd wordt. Vul nooit verse boter bij de oude boter, om te voorkomen dat ze ranzig gaat smaken.
Zet de boter, zonder de aluminiumfolie, voor gebruik 10 tot 20 seconden in de microgolfoven. Ze is dan ideaal om op brood te smeren. Of dompel het mes waarmee de boter gesmeerd wordt even in heet water.

Kruidenboter

Kruidenboter is boter waaraan vooral groene kruiden, zoals peterselie en bieslook, toegevoegd werden. De lekkerste is de zelfbereide, maar er is in de handel ook industrieel bereide kruidenboter verkrijgbaar. Ze past uitstekend bij aardappelen in de schil, pasta en geroosterde gerechten zoals vlees en vis.

Halve boter

Halve boter is boter die smeerbaar uit de koelkast komt. Ze kan een mengeling zijn van boter en margarine of meer vocht bevatten dan het gehalte dat voor boter wettelijk toegelaten is. Deze boter is alleen geschikt om koud te gebruiken, als smeersel op brood.

Geklaarde boter

Geklaarde boter is het botervet zonder het water in de boter. Het is hoeve- of melkerijboter die opgewarmd wordt en waar het schuim van weggeschept wordt. Wat overblijft is puur botervet, dat zeer geschikt is voor keukenbereidingen of bakken en braden. Doordat geklaarde boter, net als geconcentreerde boter, geen water bevat, spat ze niet en kan ze tot een hogere temperatuur dan hoeve- of melkerijboter verwarmd worden.

Geconcentreerde boter

Geconcentreerde boter is boter waaruit bijna alle water verwijderd is. Daardoor is ze zeer geschikt om mee te braden en te bakken. Ze wordt ook bak- en braadboter genoemd. Ze is zeker niet geschikt om op brood te smeren.

Melkerijboter

Melkerijboter is het product dat op grotere schaal in de zuivelfabriek gemaakt wordt. In de zuivelfabriek gebruikt men gepasteuriseerde melk of room. In de melkerij wordt de melk van verschillende melkveebedrijven verzameld.

Hoeveboter

Hoeveboter wordt kleinschalig op het melkveebedrijf vervaardigd. Op de boerderij, waar een kleiner aantal liter melk dan in de zuivelfabriek verwerkt wordt, gebruikt men rauwe melk. Meestal wordt alleen de melk die op het eigen bedrijf gewonnen wordt verwerkt tot boter.

Speciaal deeg voor hartige taarten is gezonder

Het bedrijf Koopmans verkoopt zowel kant-en-klaar bladerdeeg als een deegvariant voor het maken van een hartige taart. Dat laatste product geeft een ander bakresultaat maar is gezonder van samenstelling, aldus de Consumentenbond. Bladerdeeg bevat 19,4 gram vet per 100 gram, waarvan 8,4 gram verzadigd vet. In het deeg voor hartige taarten zit slechts 6,6 gram vet per 100 gram product met maar 0,6 gram verzadigd vet. Het is dus een gezondere keuze om voor hartige taarten geen bladerdeeg te gebruiken, stelt de Consumentenbond.

Aan bladerdeeg wordt de eis gesteld dat het luchtig moet zijn, en daarom wordt er boter of margarine voor gebruikt, terwijl het deeg voor hartige taarten met gist en plantaardige olie is gemaakt. Daardoor is het vetgehalte lager en bevat het nauwelijks verzadigd vet.

bron: Consumentengids, februari 2010

Opgaande lijn in prijsontwikkeling zuivel gestuit

In het laatste kwartaal van 2009 was er in de zuivel, zowel op de wereldmarkt als in de EU, sprake van snel stijgende prijzen. De handel verloopt in het nieuwe jaar echter moeizamer. Er is minder handelsactiviteit. Marktpartijen zijn terughoudend en onzeker over het toekomstige prijsverloop. De opgaande lijn in de prijzen heeft zich dan ook niet doorgezet.

Vanwege de seizoensmatige toename van de melkproductie in het voorjaar en de geringe exportvraag is een toenemende druk op de prijzen ontstaan. Dit begint zich al geleidelijk te manifesteren bij de handel in boter en melkpoder. Daarnaast stijgen de prijzen voor kaas ook niet meer. Ook op de internationale markten zijn sinds begin dit jaar de marktprijzen licht aan het dalen. Bij de laatste Fonterra tender van begin februari - een graadmeter voor de huidige prijsontwikkeling op de internationale zuivelmarkt - daalde de prijs van boterolie gemiddeld met 8%. Voor niet-mager melkpoeder was de daling 1,6%.

Tot nu kwam het prijsherstel voornamelijk van een afname van het aanbod. Veel zal de komende maanden afhangen van de mate waarin de melkproductie in met name de Europese Unie en de Verenigde Staten zal reageren op het snelle prijsherstel van de laatste maanden van 2009. Voor een meer solide basis van het herstel in de markt zal echter ook de (consumenten)vraag structureel moeten toenemen. Daarvoor moet het herstel van de economische groei zich doorzetten.

bron: Productschap Zuivel, 15/02/10

Hoogwegt heeft veel last van inzinking wereldzuivelmarkt

De in Arnhem gevestigde zuivelgroothandel Hoogwegt heeft boekjaar 2008/2009 afgesloten met een omzet van 1,34 miljard euro. Dat is 25% minder in vergelijking tot een jaar eerder. Het volume is licht toegenomen. Als belangrijkste oorzaak voor de sterk gedaalde omzet noemt Hoogwegt de inzinking van de wereldzuivelmarkt. Met een hogere brutowintsmarge heeft de groothandel de omzetdaling voor een deel opgevangen, maar desondanks liep de nettowinst met 21% terug naar bijna 23 miljoen euro.

De Hoogtwegt Groep is een familiebedrijf, telt 275 werknemers en is een van de grootste zuivelhandelaren ter wereld. Belangrijkste activiteit is de levering van producten als melkpoeder en boter aan de zuivelverwerkende industrie. Na een reorganisatie in boekjaar 2005-2006, toen de vestigingen in onder meer Brazilië en Mexico werden gesloten, zijn de overgebleven bedrijven meer gaan samenwerken en dat heeft zijn vruchten afgeworpen. Tevens heeft het handelshuis voordeel bij de tijdelijke herintroductie van de Europese exportsteun, bedoeld om de zuivelmarkt te stabiliseren.

Hoogwegt wil met het oog op de toenemende productie en consumptie van kaas een sterker accent op de kaashandel gaan leggen. Het toenemende aandeel van kaas in de omzet van Hoogtwegt zal ten koste gaan van onder meer melkpoeder, een product met minder groeiperspectieven.